การตรวจหาสาเหตุและรักษาภาวะมีบุตรยาก

ภาวะมีบุตรยาก หมายถึง การที่คู่สมรสคู่หนึ่งไม่สามารถมีบุตรด้วยวิธีธรรมชาติได้ภายใน 1 ปี

โดยที่พยายามมีเพศสัมพันธ์อย่างสม่ำเสมอ และไม่ได้คุมกำเนิดด้วยวิธีใดๆเลย

โดยจากการศึกษารวบรวมสถิติพบว่า สาเหตุการมีบุตรยากอาจเกิดจาก

1.ปัจจัยด้านฝ่ายชายประมาณ 20-30 % เช่น มีปัญหาด้านฮอร์โมนผิดปกติ มีประวัติการเคยติดเชื้อทางเพศสัมพันธ์ หรือการใช้สารเคมีหรือสารเสพติดเช่น ดื่มสุราหรือสูบบุหรี่

2. ปัจจัยด้านฝ่ายหญิง พบได้ประมาณ 40-55% เช่น ปัจจัยด้านอายุ ไข่เหลือน้อย มีความผิดปกติทางด้านโครงสร้างของมดลูก รังไข่ ท่อนำไข่ เคยมีประวัติติดเชื้อในอุ้งเชิงกราน ประวัติการเคยผ่าตัดรังไข่เช่น เยื่อบุโพรงมดลูกเจริญผิดที่ 

3. ปัจจัยที่เกิดจากทั้งด้านชายและหญิง พบได้ประมาณ 10-40% เช่น ฝ่ายชายมีน้ำเชื้อน้อย ไม่ว่ายรูปร่างหน้าตาอสุจิผิดปกติ และฝ่ายหญิงเองก็มีปัญหาด้านรังไข่ เช่น ไข่ไม่ตกเรื้อรัง หรือ มีไข่เหลือน้อย เป็นต้น

4. ปัจจัยที่หาสาเหตุไม่พบ พบได้ประมาณ 10-20 % คือทั้งฝ่ายหญิงและชายแข็งแรงดี มีไข่ตกปกติทุกเดือน น้ำเชื้อปกติ ท่อนำไข่ไม่ตีบตัน เป็นต้น

สิ่งเหล่านี้เป็นสิ่งที่แพทย์ผู้ทำการรักษาจะต้องทำการตรวจหาสาเหตุเบื้องต้นก่อนที่จะทำการรักษาต่อไป

การตรวจน้ำเชื้อและการเตรียมตัว

แนะนำให้งดการหลั่งน้ำเชื้อ หรือ งดการมีเพศสัมพันธ์ อย่างน้อย 2-7 วันก่อนทำการตรวจ

เพราะหากเพิ่งหลั่งไป อาจตรวจได้ว่ามีน้ำเชื้อน้อย

แต่หากงดหลั่งเป็นเวลานาน อาจมีตัวอสุจิตายเป็นปริมาณมาก

ทำให้ผลการตรวจไม่น่าเชื่อถือ การเก็บน้ำเชื้อเพื่อนำมาตรวจจะให้ฝ่ายชายเก็บโดยวิธีช่วยเหลือตัวเอง

โดยมีห้องที่เป็นส่วนตัว มิดชิดเตรียมไว้ให้ โดยเก็บใส่ภาชนะสะอาดที่เตรียมไว้

หลีกเลี่ยงการทำหก ไม่นำถุงยางมาเก็บเพราะมีสารเคมีที่จะทำให้อสุจิตาย

หากเก็บมาจากบ้านให้นำส่งที่อุณหภูมิห้องปกติ ไม่ต้องแช่เย็น และนำส่งภายใน 30 นาที – 1 ชั่วโมง

รายการตรวจสำหรับผู้มีบุตรยาก Combo

รายการตรวจสำหรับผู้มีบุตรยาก Economy ชุดประหยัด

การฉีดสีท่อนำไข่ (Hysterosalpingography)

เป็นหัตถการที่ใช้ในการวินิจฉัยภาวะท่อนำไข่ตีบตัน

และอาจใช้ช่วยดูโครงสร้างของโพรงมดลูก (Uterine anomaly)

หรือความผิดปกติอื่นๆในโพรงมดลูกเช่น ติ่งเนื้อ (endometrial polyps)

หรือเนื้องอกในโพรงมดลูก (submucous myoma)

ภาวะผังผืดในโพรงมดลูก (Asherman syndrome)

อันเกิดจากการเคยขูดมดลูกหรือผ่าตัดในโพรงมดลูกต่างๆ

เป็นหัตถการที่มีความลุกล้ำสูง (Invasive procedure)

มีความเสี่ยงและโอกาสเกิดภาวะแทรกซ้อนหลายอย่างเช่น

มดลูกทะลุ มดลูกติดเชื้อ ติดเชื้อในอุ้งเชิงกราน ติดเชื้อที่รังไข่

จึงเป็นหัตถการในดุลยพินิจของแพทย์ที่จะสั่งตรวจ

และส่งตรวจในสถานพยาบาลที่มีความพร้อมและรังสีแพทย์ผู้มีความเชี่ยวชาญ

ช่วงเวลาที่เหมาะสมในการไปฉีดสีคือ ช่วงหลังหมดประจำเดือนใหม่ๆ (เพราะจะใส่เครื่องมือง่ายและมั่นใจว่าไม่มีการตั้งครรภ์ในเดือนนั้นๆ) 

โดยนับแล้ว วันที่ไปฉีดสีไม่ควรเกินวันที่ 12 ของรอบเดือนนับจากประจำเดือนวันแรก

ควรงดเพศสัมพันธ์ 1 วันก่อนไปฉีดสี และ 2 สัปดาห์หลังฉีดสีแล้ว

หากคนไข้มีความเสี่ยงที่จะติดเชื้อในมดลูกหรือรังไข่ เช่น

มีภาวะช็อคโกแลตซิสต์ (Endometrioma or endometriosis)

แพทย์อาจพิจารณาจ่ายยาปฏิชีวนะเพื่อป้องกันการติดเชื้อ

โดยเริ่มทานเย็นก่อนฉีดสี และทานติดต่อไปจนครบ 5 วัน

อาจทานยาแก้ปวดพวก paracetamol หรือ ponstan ก่อนฉีดสี 30 นาที เพื่อลดอาการปวดท้องได้

อาการผิดปกติหลังการฉีดสีที่ควรรีบไปพบแพทย์คือ ปวดท้องน้อยมาก มีไข้ ตกขาว กลิ่นเหม็น หรือมีเลือดออกผิดปกติ